ΤΟΠΟΙ ΜΝΗΜΗΣ

Η έκρηξη ενδιαφέροντος για το «τραυματικό παρελθόν» τις τελευταίες δεκαετίες, επανέφερε στη συζήτηση τη σχέση ιστορίας και μνήμης δίνοντας έμφαση στο κοινωνικό πλαίσιο αλλά και στην χωρική εγγραφή της μνήμης. Οι τόποι μνήμης μιας κοινωνίας περιλαμβάνουν ιστορικά κτίρια, μνημεία, πεδία μαχών, δρόμους ή περιοχές απ’ όπου αναδύονται κοινές μνήμες σημαντικών γεγονότων και έχουν διαμορφωθεί σύμφωνα με διακριτά παραδείγματα (εθνικά μνημεία, ερείπια, ίχνη, ανακατασκευές) τα οποία καθορίζονται ανάλογα με την πολιτική ατζέντα της εποχής. Οι τόποι αυτοί δημιουργούνται από ένα παιχνίδι της μνήμης και της ιστορίας, μια αλληλεπίδραση των δύο παραγόντων που οδηγεί στον αμοιβαίο καθορισμό τους.

Η έκθεση «Τόποι Μνήμης» παρουσιάζει μια σειρά από πρόσφατα έργα της σύγχρονης ελληνικής φωτογραφίας που πραγματεύονται το ζήτημα της συλλογικής ιστορικής μνήμης αλλά και την αμφίσημη συμβίωσή της με τη λήθη. Είτε καταγράφοντας τόπους όπου έλαβαν χώρα δραματικά γεγονότα της ελληνικής ιστορίας, είτε εστιάζοντας στα πρόσωπα και ενσωματώνοντας προσωπικές αφηγήσεις, τα έργα αυτά επιστρατεύουν την έννοια της μνήμης, όχι μόνο ως ένα μέσο σύνδεσής μας με το παρελθόν αλλά και ως ένα μέσο αναπαράστασης που σχετίζεται και διαμορφώνει το παρόν. Θα έχουμε ξεπεράσει το παρελθόν, έγραφε ο Αντόρνο, μόνο όταν εξαλειφθούν οι αιτίες που μας οδήγησαν σ’ αυτό: Το σαγηνευτικό ξόρκι του παρελθόντος παραμένει μέχρι σήμερα χωρίς να σπάει, ακριβώς επειδή οι αιτίες εξακολουθούν να υφίστανται.

Πηνελόπη Πετσίνη