Photo: Panos Kokkinias | Courtesy: Panos Kokkinias and Xippas Gallery
Συμμετέχοντες καλλιτέχνες: Hassan Abdelghani (HR), Ana Adamovic (RS), Jelena Blagović (HR), Pavel Braila (MD), Michele Bressan (RO), Marianna Christofides (CY/DE), Iosif Kiraly (RO), Panos Kokkinias (GR), Milomir Kovacevic (BA/FR), Nikola Mihov (BG/FR), Erhan Muratoglu (TR), Nikola Radić (RS), Stefan-Constantin Sava (RO), Stefana Savic (RS), Sasho Stanojkovikj (MK), Predrag Terzic (RS), Andreas Tsonidis (GR), Peter Tzanev (BG), Zaneta Vangeli (MK), Sandra Vitaljic (HR), Vangelis Vlahos (GR), Fani Zguro (AL/DE), kavecS_ Vana Kostayola & Kostis Stafylakis (CH/GR)
Επιμέλεια: Constanze Wicke, Συνεπιμελήτρια στην Αθήνα: Ξένια Καλπακτσόγλου
Παρελθόν και μνήμη
Το να ανακαλέσει κανείς στη μνήμη του τη νεότερη Ιστορία είναι πάντα ένα τόλμημα για την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης . Το στιγματισμένο από πλήθος συγκρούσεων, από πολέμους και έχθρες παρελθόν εξακολουθεί μέχρι σήμερα να ορθώνεται εμπόδιο σε κάθε προσέγγιση αλλά και να φορτίζει συναισθηματικά τις διαμάχες της τρέχουσας πολιτικής επικαιρότητας. Έχοντας διασωθεί από γονείς ή παππούδες ως «προφορική ιστορία», για πολλούς εξελίσσεται σε οικογενειακό τραύμα. Έτσι, για τους ανθρώπους αυτούς το να ζουν με το παρελθόν παραμένει δύσκολη υπόθεση και συχνά ένας κίνδυνος που σοβεί, γιατί οι επιπτώσεις των συγκρούσεων φτάνουν ανεπεξέργαστες ως το σώμα και την ψυχή των ανθρώπων. Οι «αδούλευτες» αναμνήσεις διαστρεβλώνουν την άποψη για την άλλη πλευρά, εμποδίζοντας τους ανθρώπους να δουν τις ομοιότητες ή να συνειδητοποιήσουν ότι και οι άλλοι –συχνά οι κατά κυριολεξία γείτονες– βίωσαν παρόμοια γεγονότα και δυσκολεύονται εξίσου να απαλλαγούν από τις τραυματικές αναμνήσεις τους.
Ιστορία και πολιτισμός
Οι εθνικές αφηγήσεις, από την άλλη μεριά, αντανακλούν στην καλύτερη περίπτωση την επιθυμία για ενότητα εντός των εθνικών συνόρων και οριοθέτηση προς τα έξω. Παρουσιάζουν την «Ιστορία» έτσι ώστε να συμφωνεί με ιδεολογίες και συγκεκριμένα συμφέροντα, δημιουργούν εθνικούς μύθους και όχι «αλήθειες», κατασκευάζουν μια εθνική αυτοεικόνα, που κολακεύει τον εαυτό της και που καθένας μπορεί ανά πάσα στιγμή να την επικαλεστεί και να τη χρησιμοποιήσει.
Φυσικά οι τέχνες δεν είναι κάποιος «ανέγγιχτος» παράδεισος: Κάθε τύραννος βρήκε τους πρόθυμους πορτρετίστες του, τους ποιητές της Αυλής και τους συνθέτες του. Παρ’ όλα αυτά, η τέχνη πάντοτε εκδηλώνει και κάποιας μορφής αντίσταση, κάποια δυσαρέσκεια απέναντι στο κατεστημένο – αυτό μπορεί να ανάγεται στην ελευθερία της έκφρασης που αξιώνει να έχει και στο ανοικτό κατά βάση πνεύμα απέναντι στις διαφορετικές ερμηνείες. Ακόμη μπορεί να ανάγεται στο γεγονός ότι προσφέρεται ιδιαίτερα για την ανάπτυξη νέων τρόπων σκέψης και δεν απορρίπτει, αλλά αντιθέτως ενθαρρύνει τις διαμετρικά αντίθετες μεταξύ τους αντιλήψεις.
Νοτιοανατολική Ευρώπη – Καταγεγραμμένη μνήμη
Ύστερα από πρωτοβουλία του Ινστιτούτου Goethe και με την υποστήριξη των διευθυντριών και διευθυντών των Ινστιτούτων Goethe και άλλων επιμελητριών και επιμελητών στις συμμετέχουσες στο εγχείρημα χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, η επιμελήτρια Constanze Wicke άρχισε να αναζητά , καλλιτέχνιδες και καλλιτέχνες που στα έργα τους πραγματεύονται το θέμα «μνήμη» και έχουν ως αντικείμενο δουλειάς τη δραματική ιστορία της περιοχής και το στοχασμό σχετικά με τις παρελθούσες και τρέχουσες συγκρούσεις στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Το αποτέλεσμα της αναζήτησης αυτής είναι μια πολύ ξεχωριστή συλλογή έργων (φωτογραφίες, βίντεο και εγκαταστάσεις), που φέρνουν το θεατή αντιμέτωπο με διαφορετικές απόψεις, προσεγγίσεις και εκτιμήσεις. Η έκθεση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μοναδική μέχρι στιγμής στην Ευρώπη: Συγκεντρώνει και παρουσιάζει σε μια κοινή εικαστική εκδήλωση έργα καλλιτεχνών από την Αλβανία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, τη Βουλγαρία, την Ελλάδα, την Κροατία, την πΓΔΜ, τη Μολδαβία, τη Ρουμανία, τη Σερβία, την Τουρκία και την Κύπρο, επιτρέποντας έτσι να συναντηθούν άκρως ετερόκλητες αναμνήσεις και πρακτικές της ανάμνησης. Η έκθεση αρχικά παρουσιάστηκε στο Museum für Photographie του Μπράουνσβαϊγκ από το Μάιο ως το Σεπτέμβριο του 2013, προτού περιοδεύσει στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Ελπίζουμε έτσι να αποτελέσει την αφετηρία και για άλλες προσπάθειες καλλιτεχνικής έκφρασης της κοινής μας Ιστορίας στην Ευρώπη.
Ο κατάλογος της έκθεσης διατίθεται στο Μουσείο Μπενάκη, κεντρικό χώρο εκδηλώσεων του Athens Photo Festival.
ΕΩΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 26 ΙΟΥΛΙΟΥ, 2015
Μουσείο Μπενάκη Κτήριο Οδού Πειραιώς
Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου, 118 54 Aθήνα
Πέμπτη & Κυριακή 10:00-18:00, Παρασκευή & Σάββατο 10:00-22:00
Μία έκθεση των Ινστιτούτων Goethe της Νοτιοανατολικής Ευρώπης σε συνεργασία με το Ελληνικό Κέντρο Φωτογραφίας και το Μουσείο Φωτογραφίας του Braunschweig
Γενική είσοδος: 6 € / Μειωμένο: 3 €
Το εισιτήριο είναι ενιαίο και ισχύει για όλες τις εκθέσεις του φεστιβάλ στο Μουσείο Μπενάκη